انواع قالب های DVD و CD

نواع قالب های DVD و CD

الف) قالب های CD:  برای ذخیره داده روی CD، از قالب بندی های متفاوتی استفاده می شود که همه این تکنولوژی ها در اساس شبیه هم می باشند. از جمله این قالب ها میتوان  CD-DA، CD-ROM، CD-I،CD-    R،CD-RW را نام برد.

ب) قالب های DVD: حدود دو دهه پیش چند شرکت بزرگ الکترونیکی با هم ائتلافی تشکیل داده وDVD (Digital Video Disk) را برای ذخیره داده های ویدئویی تولید کردند. مدت زیادی از عرضه آن نگذشته بود که امکان ذخیره داده ها نیز روی آن فراهم شد و نام آن را به (Digital Versatile Disk) دیسک دیجیتالی چند منظوره تغییر دادند.

DVD ها در دو قالب یک طرفه (SS) و دو طرفه (DS) وجود دارد. برای خواندن طرف دیگر DVD های نوع DS باید آن را در درایو برگردانید تا طرف دیگر خوانده شود.

دیسک های DVD به صورت تک لایه (SL) و دو لایه (DL)  ساخته می شوند. DVD های دو لایه دارای دو لایه حفره هستند و هر دو لایه در یک سوی سوی دیسک است و با مقداری تغییر زاویه بازتاب می توان حفره های هر دو لایه را تشخیص داد.

شش قالب مختلف برای DVD ها ارایه شده است که عبارتند از :

قالب های DVD-RAM , DVD-R , DVD+R , DVD-RW , DVD+RW  برای DVD های با قابلیت ضبط و قالب DVD-Rom  که برای DVD های یک بار ضبط استفاده می شوند.

VCD
VCD یک قالب بر پایه فشرده‌سازی MPEG1 و دارای Bitrate ثابت 1150 کیلوبیت در ثانیه (kbps) و نیز رزولوشن 352x240 نقطه است. VCDها اکثرا برای انتقال ریلیزهای با کیفیت پایین‌تر
(Screener ، TC،TS ، CAM) مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای اینکه کل فیلم حجم کمتری پیدا کند و بتوان مدت زمان بیشتری از فیلم را در یک دیسک جای داد. هم VCDها و هم SVCDها، بر اساس دقیقه زمان‌بندی می‌شوند در حال حاضر دقیقا می‌توان 80 دقیقه فیلم VCD را بر روی یک سی‌دی 700 مگابایتی جا داد.

SVCD یا Super VCD
SVCD قالبی بر پایه الگوریتم فشرده‌سازی MEPG2 بوده (همانند DVD) و می‌تواند نرخ Bitrate متغیری تا حداکثر 2500 کیلوبیت در ثانیه (kbps) داشته باشد. رزولوشن تصویر در این قالب 480x480 نقطه است لیکن حین پخش (توسط کامپیوتر یا دستگاه DVD-Player) نسبت ابعادی آن به 4:3 تبدیل می‌یابد (توجه دارید که رزولوشن 480x480 یک تصویر مربعی به ما میدهد، ولی نسبت طول به عرض تلویزیون‌ها یا مانیتورهای عادی 1.33 و مستطیلی است). با توجه به نرخ Bitrate متغیر، مدت زمانی از فیلم SVCD که می‌توان بر روی یک CD جای داد متفاوت است و به طور معمول 35 تا 60 دقیقه فیلم SVCD روی یک CD جای می‌گیرد. برای رسیدن به کیفیت بهتر در SVCD، در هنگام Encode کردن فیلم مادر، از روش Multiple-Pass استفاده می‌شود. این روش زمان طولانی‌تری را می‌طلبد ولی حاصل آن فیلمی با حجم کمتر و کیفیت بهتر است.

XVCD/XSVCD
گاهی VCD و SVCDهایی هستند که از قوانین و مبانی استاندارد این قالب‌ها پیروی نمی‌کنند. در هر کدام از آنها ممکن است رزولوشن و یا Bitrate چیزی متفاوت از مقادیر استاندارد باشد. این نوع فیلم‌ها، معمولا در کامپیوتر به راحتی به نمایش در می‌آیند ولی دستگاه‌های پخش‌کننده دیسک (DVD Playerها) عکس‌العمل‌های متفاوتی نسبت به آنها دارند (مثلا دستگاههای Philips آنها را بدون مشکل پخش می‌کنند ولی اکثر دستگاههای Sony فقط صدای این فیلم‌ها را پخش می‌کنند). این قالب معمولا توسط افرادی استفاده می‌شود که قصد ریلیز و پخش فیلم در اینترنت را ندارند و فیلم را برای آرشیو شخصی‌شان می‌خواهند.

Divx/Xvid
Divx (بخوانید: دیو اکس نه دایوایکس!) قالبی است که برای استفاده در پلت‌فرمهای چندرسانه‌ای طراحی شده است. Divx از دو سیستم کدینگ، یکی Low Motion و دیگری High Motion استفاده می‌کند. تا دو سال پیش تنها کدینگ Low Motion وجود داشت، و اگر دقت کنید، در فیلمهای Divx سالهای پیش فیلمهای Drama ، Romance و... که دارای صحنه‌های اکشن زیاد نبودند، کیفیت قابل قبولی داشتند ولی در همان زمان، فیلمهای اکشن که دارای صحنه‌هایی با حرکت دوربین زیاد و سریع بودند، در قالب Divx دچار مشکل می‌شدند و کیفیت شدیدا افت می‌کرد. از اواخر سال 2004 و با آمدن Divx نسخه 5، کدینگ High Motion این مشکل را برطرف نمود. روشی تحت عنوان SBC یا Smart Bitrate Control در این نسخه به کار گرفته شده که در حین کدینگ فیلم مادر، بسته به نوع صحنه‌ها، سیستم کدینگ بین دو حالت Low Motion و High Motion سوئیچ می‌شود. این قالب حالت Anamorphic دارد و مقادیر Bitrate و رزولوشن قابل تغییر و انتخاب دلخواه هستند. اما تفاوت DivX و Xvid چیست؟ بد نیست بدانید، Xvid قالب اصلی و قدیمی‌تر است (اگر چه اکنون DivX شناخته شده‌تر است). قالب Xvid از ابتدا به صورت Open Source (کد باز) طرح‌ریزی شده و هر کس می‌تواند بنا به دلخواه خود تغییراتی در برنامه کدینگ آن ایجاد کند، ولی DivX در واقع نوع انحصاری شده Xvid است و تغییرات در این قالب تنها توسط شرکت دارنده کپی‌رایت آن ایجاد می‌شود. همچنین در Divx تنظیمات مربوط به انتخاب Bitrate، رزولوشن، MultiPass Enconding و... بسیار محدود شده‌اند. به تازگی شرکت‌های سازنده DVDPlayer نیز به مزیت‌های این قالب (کاهش شدید حجم فایل بدون کاهش آنچنانی از کیفیت فیلم در مقایسه با DVD) پی برده‌اند و در محصولات خود از DivX و Xvid نیز پشتیبانی می‌کنند.

CVD
CVD ترکیبی از دو قالب VCD و SVCD می‌باشد و عموما توسط اکثر دستگاه‌های DVD-Player پشتیبانی می‌شود. این قالب دارای کدینگ MPEG2 و نیز نرخ Bitrate مشابه SVCD است ولی رزولوشن آن 352x480 نقطه است. در حال حاضر هیچ گروهی فیلم‌ها را در این قالب ریلیز نمی‌کند.

DVD-R
DVD مخفف Digital Versatile Disc است (یعنی دیسک چند منظوره دیجیتالی) . قطعا تا کنون با انواع مختلفی از دی‌وی‌دی‌ها روبه‌رو شده‌اید. مثل: DVD-R ، DVD+R ، DVD-RAM و DVD-RW و یا Mini-DVD.
آنچه ما بیش از همه در بازار ایران می‌بینیم و با آن سر و کار داریم DVD+R و DVD-R است. بد نیست بدانید این دو نوع از لحاظ ساختاری هیچ تفاوتی با هم ندارند. موضوع اصلی در مورد این دو به دعوای تولیدکنندگان DVD در اواسط دهه 90 برمی‌گردد. شرکت‌های پاناسونیک، توشیبا، اپل، هیتاچی، ان ای سی، پایونیر، سامسونگ و شارپ از DVD-R پیشتیبانی می‌کنند، حال آنکه شرکتهای فیلیپس، سونی، هیولت پاکارد، بل، ریکو، یاماها و سایر تولیدکنندگان DVD از DVD+R حمایت می‌کنند. (دعوا تنها بر سر ثبت این محصول به نام گروه خود است!!). DVDهای موجود در بازار ما عموما از نوع یک طرفه و یک لایه هستند و می‌توانند 4.7 گیگابایت اطلاعات ذخیره کنند (این حجم در حالت دولایه به 9.4 و در حالت دوطرفه و دولایه به 17 گیگابایت می‌رسد). فیلم‌های DVD دارای قالب فشرده‌سازی MPEG2 (همانند SVCD) هستند ولیکن رزولوشن آنها به طور استاندارد 720x480 نقطه بوده و دارای نرخ Bitrate متغیری از 2 تا 10 مگابیت در ثانیه (Mbps) می‌باشند. یکی از مزیت‌های DVD امکان انتخاب زیرنویس به زبان‌های مختلف و حتی انتخاب زبان دوبله فیلم در برخی از آنهاست. در بسیاری از DVDها پشت‌صحنه‌های فیلم و یا تبلیغ سایر فیلم‌ها و گاها Music Videoهای مرتبط با فیلم گنجانده می‌شود. حتما به یاد دارید که در اوایل ورود DVD به بازار، بحث از گنجاندن امکان انتخاب نمای دید (Viewing Angle) در DVDها بود، ولی بد نیست بدانید این اتفاق جز در تعداد معدودی از فیلم‌ها رخ نداد و کم‌کم به فراموشی سپرده شد.

Blu-Ray
در سال 2002 دو شرکت سونی و فیلیپس بعد از مدت‌ها همکاری در ساخت دیسک‌های نوری، تکنولوژی جدیدی که بر اساس پرتوهای لیزر آبی کار می‌کند، Blu-Ray و HD-DVD نامگذاری شده است.
به وسیله این فرمت می توان بر روی یک دیسک یک لبه blu-ray اطلاعاتی با حجم 23.3، 25 و 27 گیگابایت و یعنی حدود 4 ساعت فیلم با فرمت (High-definition (HDTV و 13 ساعت فیلم با فرمت (Standard-definition (SDTV را ذخیره کرد. همچنین یک دیسک 2 لبه blu-ray می‌تواند حجمی برابر با 46.6، 50 و 54 گیگابایت را در خود جای دهد که این مقدار حافظه تقریبا برای 8 ساعت فیلم HDTV کافی می‌باشد.